Przestrzeganie zasad etyki to ważny aspekt wszelkich działań medycznych, w tym również procedur radiologicznych, które są realizowane w ramach ochrony zdrowia. Jednak, jak twierdzi wielu ekspertów, system ochrony radiologicznej w niewystarczającym stopniu uwzględnia kwestie etyczne. Ekspert Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), prof. Jim Malone, podczas XIII Ogólnopolskiej Konferencji „Promieniowanie Jonizujące w Medycynie” – PJOMED 2022 podkreślił, że „nie jest to możliwość opcjonalna, ale konieczność wynikająca z przeoczenia w systemie” (Malone, 2022; link) .


W odpowiedzi na ten deficyt w ostatnich kliku latach pojawiły się liczne publikacje na temat pragmatycznego podejścia do etyki w ochronie radiologicznej. Zagadnieniem tym aktualnie zajmuje się kilka organizacji międzynarodowych, m.in. WHO i ICRP (Międzynarodowa Komisja Ochrony Radiologicznej), które powołały specjalne grupy zadaniowe i organizują wspólne warsztaty z udziałem specjalistów i kluczowych interesariuszy z całego świata, mające na celu: stopniowe przeformułowywanie ram systemu ochrony radiologicznej i określenie w jaki sposób etyka może być zintegrowana z radiologią w przyszłości (ICRP 2019, WHO 2022).

Malone i wsp. (2019) proponują następujący zestaw i kategorie wartości etycznych leżących u podstaw ochrony radiologicznej:

1.Wartości podstawowe:
• Szacunek dla autonomii pacjenta
• Nieszkodzenie
• Dobro pacjenta
• Sprawiedliwość

2.Wartości współzależne:
• Godność
• Roztropność
• Solidarność
• Zrównoważony rozwój

3.Wartości proceduralne:
• Inkluzywność
• Odpowiedzialność
• Empatia
• Transparentność

W niektórych okolicznościach wartości te mogą wydawać się wzajemnie sprzeczne, jednak brak odniesienia do wartości etycznych w ochronie radiologicznej może nieść za sobą daleko idące konsekwencje dla pacjentów. Akcentowanie wartości etycznych podczas realizacji usług radiologicznych usprawni przejście od zasady paternalizmu do opieki skoncentrowanej na pacjencie i wspólnego podejmowania decyzji oraz ograniczy ponoszone szkody i poszerzy zakres korzyści związanych z tymi usługami (Malone, 2022; WHO 2022).

ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY
osoby oraz organizacje zainteresowane omawianą tematyką
kontakt: marcin.drabek@nullkcor.gov.pl

Źródła:
Malone “Ethics for Radiation Protection in Medicine: Fundamentals and International Developments” wykład wygłoszony podczas konferencji PJOMED 2022 w Łodzi, w dn. 6 czerwca 2022 r.

Malone, Zolzer, Meskens, Skourou „Ethics for Radiation Protection in Medicine” (CRC Press, 2019)

WHO “Ethics and medical radiological imaging: a policy brief for health-care providers” (2022)
https://www.who.int/publications/i/item/9789240047785

ICRP Publication 138 “Ethical foundations of the system of radiological protection” (2018)
https://www.icrp.org/publication.asp?id=ICRP%20Publication%20138